Historiku

Fillesa e Fakultetit të Shkencave të Natyrës, si edhe fakulteteve të tjera të krijuara në fillim të viteve 50’, ishte Institutit i Lartë Pedagogjik (Dhjetor 1946), që u përfshi në Universitetin e Tiranës, themeluar në vitin 1957. Në këto vite të fillimit, dega e Fizikës kishte një katedër dhe pak laboratore në cepin e djathtë të katit të parë të godinës A të këtij fakulteti, të ngritur me përkushtimin e themeluesit të kësaj dege (Prof. Sotir Kuneshka) dhe pasuesve të tij si: Flamur Zela, Skënder Koja, Fatmir Sinoimeri (të shkolluar në Rusi dhe Poloni), Niko Thomo, Kleanthi Qendro, Pavllo Pilika, Nuçi Panidha, Lulëzime Aliko, Dritan Spahiu, Petrit Skendi, Servet Dani, etj. Me ndërtimin e godinës B (më 1967), dega e Fizikës u spostua në dy katet e sipërme të kësaj godine ku vijon edhe sot Departamenti i Fizikës.

Do ta ndanim historinë e departamentit në disa periudha me ritme zhvillimi të ndryshme, ku këto ritme më së shumti janë ndikuar nga vëmendja dhe qëndrimet e autoriteteve më të larta shtetërore ndaj shkencës dhe arsimit të lartë, si edhe nga ngjarje të rëndësishme shoqërore.

Periudha 1957 - 1990 pati kualifikime të stafit pedagogjik, zgjerim të laboratoreve të fizikës me ndihmën vendeve të lindjes, hedhjen e bazave të kërkimit shkencor të thjeshtë si radioaktivieti natyror i ujrave, studime meteorologjike, zbatime të ultatingujve, etj. Më 1965 pati edhe një riorganizim të degës së Fizikës. U vendos që dega e studimeve në fizikë, pas dy vitesh studimesh të përbashkëta, të ndahej në Fizikë 4 vjeçare që me dy vite të tjera studimesh të diplomoheshin si mësues fizike dhe dega 5-vjeçare që me tre vite të tjera studimesh do të diplomoheshin si Fizikanë. Njëkohësisht, edhe katedra e Fizikës u nda më dysh: “Katedra e Fizikës së specialitetit” dhe “Katedra e Fizikës së Përgjithëshme”, stafi i të cilës në atë kohë jepte fizikë të përgjithëshme në të gjithë degët e tjera të FSHN ose në fakultete të tjera, përveç degës së Fizikës, ku lënda e fizikës së përgjithëshme dhe lëndët e tjera të specialitetit të kësaj dege mbuloheshin nga stafi i Katedrës së specialitetit, që drejtohej nga Prof. Sotir Kuneshka; ndërkohë që katedra e Fizikës së përgjithëshme drejtohej nga Prof. Skënder Koja. Duke përfituar nga mardhëniet shumë të mira me Kinën, pati një hov të madh kualifikimi i një pjesë të konsiderueshme të stafit, që shërbeu si bërthama e ish Institutit Bërthamor, i pajisur me ndihmën e qeverisë kineze dhe inauguruar më 1972. Ky institut, që kaloi në administrim të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ka shërbyer për shumë vite, si një laborator kërkimor, ku u instaluan një sërë teknikash dhe metodika analizash në shërbim të mjekësisë, bujqësisë, industrisë, por shërbeu edhe si një bazë logjistike për punën kërkimore të shumë pedagogëve të FSHN. Nga 1976 deri më 1987 u gjet edhe mekanizmi i nxitjes së kërkimit shkencor, që ishte fitimi i gradave shkencore si “Kandidat i Shkencave” ose i titujve si “Docent”. Ishte si një lloj fushate ku u përfshi thuajse i gjithë stafi i të dy katedrave dhe si pasojë pati edhe arritje. Përmendim këtu arritjet në fushën e studimit të materjaleve të ndyshme në disertacionet e pedagogëve si: Ilia Prifti, Fatos Klosi, Afërdita Veveçka, Meri Treska, etj; arritjet në studimin e elektrizimit statik dhe zbatimeve në industri si: Floran Vila dhe Pëllumb Berberi; në studimin e fushave elektrike e magnetike natyrore, etj. Po në këtë periudhë, pati kualifikime afatmesme apo afatgjata jashtë shtetit, kryesisht në Francë. Ndonëse të pakta ato rezultuan të suksesshme si psh ato të: Rexhep Meidani, Raimond Sharko, Marenglen Spiro, Kastriot Islami, etj. Nga 1987 deri më 1990, ndonëse nuk pati vëmendjen e duhur nga ana e autoriteteve qeveritare, drejtuesit e fakultetit dhe universitetit, bazuar në prurjet e reja në departamentin e Fizikës, ja arritën të riorganizonin degën e Fizikës (1987) në 4 katedra: Fizika e Përgjithëshme (e drejtuar nga F. Vila dhe Z. Mulaj), Fizika Teorike (e drejtuar nga R. Meidani dhe H. Sykja), Fizika e Trupit të Ngurtë (e drejtuar nga R. Sharko dhe I. Prifti) dhe Biofizika (e drejtuar nga E. Hysenbegasi e M. Spiro).

Si edhe për të gjithë shoqërinë, periudha më e vështirë dhe me ndryshimet më të mëdha edhe për departamentin e Fizikës kanë qënë vitet 1990 - 2000 (në drejtimin e Prof. R. Meidani dhe Prof. H. Sykja). Vështirësia kryesore lindi prej largimit të një pjese të stafit më të kualifikuar, por edhe prej rënies së interesit të studentëve për Fizikën. Ngjarja më rëndësihme që ndikoi në dobësimin e departamentit ishte shkëputja e një pjese të rëndësishme të stafit akademik, për shkak të kalimit të tyre në Universitetin Politeknik që u shkëput krejtësisht nga UT më 1991. Por nga ana tjetër, rrëzimi i regjimit diktatorial, hapi perspektiva të reja zhvillimi edhe për Departamentin e Fizikës. Në këtë periudhë pati hov kualifikimesh të stafit akademik që nuk u largua, kualifikime nëpërmjet bursave që siguroheshin ose personalisht ose me ndihmën e programit Tempus. Një arritje logjistike ishte ngritja e laboratorit të Fizikës Llogaritëse, ku u instalua një Workstation (1991) me disa terminale dhe u fut si lëndë e re në mësimdhënin e lëndës “Fizika Llogaritëse”, për herë të parë u realizua dhe lidhja në rrjet e këtij laboratori me Laboratorin e Informatikës (kati i dytë i godinës B). Edhe organizimi i Departamentit u riformua në 5 seksione, që tashmë quhen grupe mësimore: Fizika e Përgjithëshme, Fizika e Materialeve, Fizika Teorike, Fizika Llogaritëse, Fizika Biomjekësore. Në këtë periudhë disa pedagogë nga stafi më i vjetër i departamentit fituan titujt Profesor dhe Profesor i Asociuar. Ndonëse në kushte të vështira, departamenti ka arritur të punësonte studentët më të mirë, duke i zëvendësuar ata vazhdimisht, pasi largoheshin për doktoratura jashtë. Ata kanë demonstruar formim shumë të mirë profesional në departamentin tonë dhe kanë arritur suksese të mëdha edhe jashtë, si p.sh.: Orion Ciftja, Laura Mersini, Erjon Gjonaj, etj.

Periudha pas vitit 2000, që përkon me futjen e sistemit të zgjedhjeve në Universitet, mund të themi se përkon me ndaljen e largimeve të stafit akademik dhe stabilizimit të tij, madje pati edhe dy rikthime të rëndësishme në departament (pasi u doktoruan në vendet e perëndimit: M. Ifti dhe A. Boriçi). Një arritje e kësaj periudhe është fitimi i një projekti Europian JEP (Join European Project) TEMPUS (koordinator B. Duka, Departamenti i Fizikës, 2002-2003); “Reformimi i kurrikulave të studimeve në Fizikë” me konsorcium prej dy institucionesh vendase: Universiteti i Tiranës (Departamenti i Fizikës, koordinator), Instituti i Fizikës Bërthamore (partner) dhe tre institucionesh të huaja: Universiteti Ferrarës (Itali, kontraktor Carlo Ferrario, Departamenti i Fizikës), Universiteti i Siegen-it (Gjermani, Fakulteti i Fizikës, partner) dhe Universiteti i Lecces (Itali, Departamenti i Fizikës, partner). Nga ky projekt departamenti ynë përfitoi dhjetë mobilitete kualifikimi (1 deri 3 mujor) të stafit akademik dhe dy mobilitete kualifikimi të personelit ndihmës, si edhe dy laboratore mësimore-kërkimore: laboratori i Elektronikës dhe laboratori i Mjedisit. Në kuadër të këtij projekti, u projektua plani i studimeve në Fizikë me dy cikle: Ciki I Bachelor dhe Cikli i II Master me tre orientime te ndryshme: Fizikë e Materialeve, Biofizikë dhe Fizikë Mjekësore, Fizikë Teorike dhe Llogaritëse. Një arritje e rëndësishme logjistike ishte edhe realizimi i një projekti bilateral me Univesitetin e Selanikut (Greqi), nëpërmjet të cilit u instalua një laborator kompjuterash (20 copë), një klaster CPU-sh, etj, (dhuratë e qeverisë Greke). Kur drejtuese e departamentit ishte Prof. Mimoza Hafizi, u arrit ristrukturimi i studimeve, kryesisht sipas parashikimit të projektit TEMPUS, por tashmë pas ciklit të I (Bachelor), cikli i II ndahej në dy Mastera: Master Shkencor në Fizikë dhe Master Shkencor mësuesi AML (2 vite); u përpiluan planet mësimore të këtyre cikleve, të cilët me pak ndryshime vazhdojnë edhe sot. Nga 2008 e në vijim, ndonëse karakterizohet nga prurje studentore të dobëta në departament, ka patur edhe studentë të shkëlqyer që janë stimuluar ose punësuar si asistentë në departament. Kjo periudhë përkon me një fushatë të dytë të nxitjes së kërkimit shkencor, është pikërisht çelja e ciklit të III të studimeve (doktoraturës), ku u përfshinë shumë studentë që kishin mbaruar Masterin Shkencor në Departamentin e Fizikës (FSHN) ose në fakultete të tjera. Në këtë periudhë, departamenti ynë është drejtuar rradhazi nga Prof. Mimoza Hafizi, Prof. Theodhor Karaja dhe tashmë nga Prof. Polikron Dhoqina. Në përgjithësi, drejtimi i departamentit ka qënë normal, me vendime kolegjiale, dhe pa konflikte.

Duke parë vështirësitë që po ndesh departamenti i Fizikës për regjistrimet e studentëve në Bachelor dhe sidomos në ciklin Master Shkencor në Fizikë, ku me vështirësi arrihet kontigjenti minimal, ka ardhur koha që stafi i departamentit në bashkëpunim me departamentet e tjera të FSHN si dhe me institucione të tjera, të bëjë analiza serioze që të çojnë në një reformim të planeve e programeve mësimore; gjithashtu në bashkëpunim me organet drejtuese të UT të hartojë një plan zhvillimi prespektiv për kërkimin shkencor, që duhet të burojë nga një plan zhvillimi kombëtar.

Misioni i tij mësimdhënës dhe shkencor përmblidhet në drejtimet kryesore si më poshtë, që shprehin dhe qëllimet e funksionimit të tij. 

1. Përgatitja e mësuesve të fizikës për shkollat 9 vjeçare dhe të mesme.
2. Formimi i studentëve gjatë ciklit të parë të studimeve, në mënyrë të tillë që të jenë të aftë të përfshihen në studimet Master Shkencor në Fizikë, Master Shkencor “Mësues Fizike për Arsimin e Mesëm të Lartë” si dhe Mastera të programeve te tjera të studimit.
3. Përgatitja e fizikanëve, specialistë të shkencës së fizikës që mund të punojnë si pedagogë dhe kërkues shkencor në shkollat e larta ose në institucionet e ndryshme kërkimore shkencore, industri, sektorë teknologjie, etj.
4. Zhvillimi i kërkimit shkencor në drejtime të ndryshme në shkencën e fizikës dhe në disiplina të tjera që lidhen me të.

Objektivat kryesore të Departamentit të Fizikës janë:

1. Përgatitja e mësuesve të aftë profesionalisht dhe të pajisur me cilësi të larta morale.
2. Përgatitja e fizikanëve me njohuri bashkëkohore, të aftë për të përqafuar të gjitha arritjet aktuale të fizikës dhe për t’iu përshtatur niveleve të çdo universiteti brenda dhe jashtë vendit.
3. Zhvillimi i një larmie drejtimesh të kërkimit shkencor nga ana e personelit të departamentit, qoftë në fizikën eksperimentale së bashku me disiplina të tjera të lidhura me fizikën e aplikuar, ashtu edhe në fizikën teorike.
4. Arritja e rezultateve të vlefshme në punën shkencore, të publikuara në revista prestigjioze, brenda dhe jashtë vendit.